Wel of geen zelfstandige?

Schijnzelfstandigheid en de grenzen van ondernemerschap zijn een hot topic. Met recente ontwikkelingen, zoals het Uber-arrest, en de groeiende bekendheid onder zzp’ers, zien we steeds meer rechterlijke procedures voorbijkomen. De twee hieronder behandelde uitspraken illustreren dat ondernemerschap in de praktijk zeer uiteen kan lopen. We starten met een casus waarin sprake is van een werknemer en gaan vervolgens in op een situatie waar dat niet het geval bleek.

S4M
S4M levert, reinigt, onderhoudt en vervangt persoonlijke beschermingsmiddelen. Op 7 februari 2023 begon een werknemer aan zijn nieuwe functie als zzp’er. In oktober 2024 bood S4M de werknemer een arbeidsovereenkomst aan, maar dit aanbod werd geweigerd. Een maand later werd de werknemer opgedragen om te werken met chroom-6 besmet materiaal. Hij weigerde, omdat chroom-6 kankerverwekkend is en ernstige ziekten kan veroorzaken. Enkele dagen daarna werd de werknemer ontslagen. Hij vocht het ontslag aan met de stelling dat hij gedurende zijn werkperiode eigenlijk gewoon werknemer was en niet zomaar ontslagen had mogen worden.

Oordeel
De rechter oordeelde in het voordeel van de werknemer. Hij stelde dat de uitvoering van het contract tussentijds wezenlijk was gewijzigd. Hierdoor verrichtte de zzp’er werkzaamheden die inhoudelijk overeenkwamen met die van een reguliere werknemer. Bovendien had de zzp’er deze werkzaamheden gedurende twee jaar uitgevoerd, wat een structureel karakter aan zijn inzet gaf. Daarnaast bleek uit het feit dat S4M instructies gaf over het werk van de zzp’er en zelfs een arbeidsovereenkomst had aangeboden, dat er sprake was van gezagsverhoudingen. Dat de werknemer ervoor koos om het aanbod van S4M om in dienst te treden af te slaan, had geen invloed op de situatie. De wet bepaalt immers dwingend dat onder deze omstandigheden sprake is van een arbeidsovereenkomst, ongeacht de intentie of wens van de werknemer.
De rechter redeneerde dat, gezien de zzp’er direct moest stoppen met zijn werkzaamheden, zijn ontslag in november 2024 moest worden beschouwd als een ontslag op staande voet. Daarnaast oordeelde de rechter dat dit ontslag niet was toegestaan. Het weigeren om met chroom-6 besmet materiaal te werken was namelijk een dusdanig kleine kwestie dat het de werknemer niet kon worden verweten. De werknemer mocht zijn functie behouden, aangezien er geen wettelijke gronden waren om tot ontbinding van de overeenkomst over te gaan.

Uitspraak Outdoor Alpine
Een werker was werkzaam als bedrijfsleider voor Outdoor Alpine in haar restaurant ‘De Pannenkoekhut’. Op 5 oktober 2024 werd hij ontslagen op basis van een vermoeden van diefstal. De werker stelde dat hij eigenlijk gewoon werknemer was en recht had op een transitievergoeding. Dit omdat hij volgens eigen zeggen ingebed was in het bedrijf en ondergeschikt was aan zijn leidinggevenden.

Oordeel
De kantonrechter deelde de mening van de werker niet. Hij stelde dat er voldoende aspecten waren die erop wezen dat er geen sprake was van een arbeidsovereenkomst, maar van een overeenkomst van opdracht. De kantonrechter onderbouwde zijn stelling als volgt: De werker had zelf gekozen voor zzp’erschap en hanteerde zijn eigen modelovereenkomst. Hij declareerde zijn uren via facturen en betaalde zijn eigen verzekeringen. Bovendien trad de werker soms op als een zelfstandige en soms als een ondergeschikte binnen het bedrijf. De rechter oordeelde dat deze kenmerken zodanig sterk wezen op een overeenkomst van opdracht, dat het feit dat de werker ingebed was en instructies ontving niet doorslaggevend was. De werker was dus een zelfstandige.
Wel kreeg hij de incassokosten en de betaling van zijn laatste factuur toegewezen. Dit omdat Outdoor Alpine de stellingen omtrent diefstal onvoldoende hard kon maken.

Conclusie
De voortdurende discussie rondom schijnzelfstandigheid onderstreept hoe belangrijk helderheid en transparantie in contractuele afspraken zijn. Verschillende factoren spelen mee bij de bepaling of er sprake is van een arbeidsovereenkomst. Het is daarom raadzaam om deze kwestie altijd goed met een jurist te bespreken. Zoals blijkt uit de casussen, gaat het niet alleen om wat er op papier staat, maar ook om de feitelijke uitvoering van het werk.

Twijfel je over jouw contracten? Neem dan contact op met de Raadgevers via service@deraadgevers.nl.

Bron: ECLI:NL:RBNHO:2025:2943, ECLI:NL:RBROT:2025:2692